ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme : Masanın boyu 145 cm

Ölçüm : 145 cm

Ölçüt : Masanın boyu 1.30 cm olmalıdır.

Ölçek : Metre, cetvel, barometre.

 

Ölçme Süreci : Nesne-Olay özelliği à Gözlem à Sayı ya da Sembolle İfade à Ölçme

 

Ölçme Kuralı : Soruların tam puanı, hatalardan kaç puan kırılacağı, neye ne kadar puan verileceği.

 

Sabit Hata: Her ölçüme aynı miktarda hata karışması. (Tartı aletinin her zaman 5 gr eksik tartması.) 

                     Güvenilirliği etkiler.

Sistematik Hata : Ölçenden kaynaklanan yanlı hatalardır. (Öğretmenin bazı öğrencilere fazla puan vermesi.)

                               Geçerliği etkiler.

Rasgele (Random) Hata : Ölçmeye gelişigüzel hataların karışmasıdır. (Bazen 5 gr fazla, bazen 10 gr eksik)

                                            Güvenilirliği etkiler.

 

Ölçek : nesnelere verilen sayıların anlamlarını ya da nesnelere sayılar vermede ve nesnelere verilen sayıların kullanılmasında uyulması gereken kurallar ve kısıtlamaları belirtmek için kullanılır.

 

Ölçek Türleri : Sınıflama Ölçeği à Sıralama Ölçeği à Eşit Aralıklı Ölçek à Oranlı ölçek

Sınıflama Ölçeği : Nesneler belli kategorilere göre sınıflanır. Basit istatistikî işlemler yapılır.

      (uzun-kısa) (kız-erkek)

Sıralama Ölçeği : Nesnelerin özelliklerinin miktarına göre sıralanır. Ortanca ve yüzdelikler belirlenir.

                              (boy sırası veya sınav puanlarını sıralama)

Eşit Aralıklı Ölçek : Keyfi olarak belirlenmiş bir başlangıç noktası vardır. Eşit aralıklı bölmelenmiştir. Sınavdan 90 alan 45 alanın iki katı zekidir anlamı çıkmaz. Aritmetik ortalama ve standart sapma hesaplanır. (termometre-sınavlar-saat)

Oranlı Ölçek : Belli (gerçek) bir başlangıç noktası olan sıfıra göre sıralanır. 0 ölçülen özelliğin hiçliğini gösterir. Her türlü istatistikî ölçüm yapılır. Boyu 90 cm olan masa 45 cm olandan iki katı uzundur anlamı çıkar. (öğrenci sayısı-uzunluk ölçümü-ağırlık ölçümü)

 

DEĞERLENDİRME         

Kriter (Ölçüt) : Ölçme sonuçlarını karşılaştırdığımız ya da kıyasladığımız sabit değer.

                         Öğretmenin öğrenciye ilişkin kanaati değerlendirme sürecinde ölçüt olarak kullanılamaz.

Ölçme kuralları ölçme işleminin, ölçütler ise değerlendirmenin yapılmasında kullanılır.

Mutlak Ölçüt : 100 metreyi 12 saniyede koşma.

Bağıl Ölçüt : Çan eğrisi.

 

Değerlendirme Biçimleri :

Mutlak Değerlendirme : Mutlak ölçüt kullanılarak yapılan değerlendirme. 100 üzerinden 50 alan geçer.

Bağıl Değerlendirme : Bağıl kriter kullanılarak yapıla değerlendirmedir. En başarılı 5 öğrenci.

 

Ölçme sonucu (Ölçüm)     à              Kriter               à     Değer Yargısı      à                Karar

Ali 163 cm boyundadır.            Polis okuluna kayıt        Ali’nin boyu kısadır.       Ali polis okuluna giremez.     

                                               için 167 cm olmalıdır.

 

Değerlendirme Türleri :

1- Summatif (özetleyici) Değerlendirme :

Dönem içinde birkaç ünitede bir ara sınav şeklinde ve yılsonunda yapılan sınavlar summatif testler şeklindedir.

Öğrencinin başarı düzeyinin değerlendirilmesi.

Eğitimde en çok kullanılan değerlendirme türüdür.

Geçti-kaldı, başarılı başarısız gibi kararlar alınır.

Başarı ve erişi testi kullanılır.

 

2- Formatif  (Geliştirici) Değerlendirme :

Öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi ve giderilmesi için yapılır.

Her ünitenin sonunda kullanılır.

Formatif, izleme ve ünite testleri olmak üzere 3 tür test kullanılır.

 

3- Eğitim Programının Değerlendirilmesi :

 

4- Hazırbulunuşluk Düzeyinin Değerlendirilmesi :

Giriş davranışları belirlemek için yapılır.

Giriş sınavları, ön test sınavları.

 

5- Öğretmenin Değerlendirmesi :

 

à Ölçme ve Değerlendirme 3 Amaç İçin Yapılır.

1- Tanıma ve Yerleştirmeye Dönük Değerlendirme :

(STS, ÖSS, Muafiyet sınavları, Hazırbulunuşluk testi)

2- Biçimlendirmeye-Yetiştirmeye Dönük (Formatif) Değerlendirme :

Öğrenme eksiklikleri için yapılır.

Formatif, izleme ve ünite testleri kullanılır.

Puanlama yoktur.

3- Değer Biçmeye Dönük (Summatif-Özetleyici) Değerlendirme :

Öğretim programının hedeflerine ulaşma düzeyi, öğrenme düzeyi ve öğrencilerin başarı düzeyini  belirlemek için yapılır.

      Birkaç ünitede bir ya da yılsonunda yapılan değerlendirmedir.

      Erişi Testi : Giriş davranışları ile çıkış davranışları arasındaki farkı bulmak için yapılır.

      Başarı Testi : Öğrenme düzeyini belirlemek için kullanılır.

 

Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler (Nitelikler)

1-      Güvenilirlik: Ölçme aracının gerçeği yansıtma ve hatalardan arınıklık düzeyidir. Ölçme aracının kararlılığı,  duyarlılığı ve tutarlılığıdır.

Duyarlık : Hatalardan arınıklık.

Tutarlık : Birden fazla uygulandığında benzer ya da yakın sonuçlar vermesidir.

2-      Geçerlik : Ölçme aracının kullanıldığı alana hizmet etme derecesidir.

Not : Ölçme aracının geçerli olabilmesi için önce güvenilir olması gerekir.

3-      Kullanılabilirlik : Ölçme aracının emek, maliyet, zaman, hazırlanışı ve uygulanışı gibi yönlerden uygun olmasıdır. 

 

GÜVENİLİRLİK

Teknik anlamda gerçek puanlar ile gözlenen puanlar arasındaki kolerasyonun karesidir.

Güvenilirlik katsayısı 0.00 ile 1.00 arasındadır.

 

Güvenilirlik Katsayısı (r) :   Gerçek ölçümler sonucu    

                                               Gözlenen puanlar sonucu

 

Güvenilirlik Katsayısının Belirlenmesi için Kullanılan Yöntemler

1-      Test-tekrar test yöntemi : (Kararlık – tutarlık katsayısı)

2-      Paralel testler yöntemi : (Eşdeğerlik katsayısı)

3-      Testi yarılama yöntemi : (İç tutarlık katsayısı) Daha avantajlı olduğundan bu yöntem yaygın kullanılır.

     Kr-20 ya da Alpha (a) formülleri kullanılır.

Kr-20 : İç tutarlılık katsayısı.

Testin homojen ve tutarlı olduğu durumlarda kullanılır. 

Doğru cevaba  1 puan, yanlış cevaba ise puan vermeden puanlanan testlerde kullanılır. 

à Kr-20 ile belirlenen güvenilirlik katsayısı yüksek ise,

-          Puanlar tesadüfî hatalardan arınıktır.

-          Ölçülen değişkenler tek boyutludur.

-          Grup heterojendir. (Test, grubu birbirinden iyi ayırt etmiştir.)

-          Testi oluşturan maddeler homojendir. (Aynı davranışı ölçmüşlerdir.)

-          Testin yapı geçerliği yüksektir.

Testteki bütün maddelerin güçlük dereceleri birbirine eşit veya yakınsa Kr-21 formülü kullanılır.

 

Alpha (a) Güvenirlik Katsayısı

Genellikle Psiko-motor becerileri ölçmek amacıyla hazırlanan ölçme araçlarının puanlanmasında veya tutum ölçeklerinin puanlanmasında kullanılmakla birlikte kısa cevaplı testlerin güvenirliğinin kestirilmesinde de kullanılır.

 

Standart Hatanın Hesaplanması

 

Bir dağılımda güvenirliğin yüksek olması ve standart sapmanın (kaymanın) küçük olması ölçme işleminin standart hatasının küçük olduğunu gösterir.

Bir test için geçerlik en fazla güvenirliğin kareköküne eşittir.

 

Geçerlik ve güvenirlik yönünden

Çoktan Seçmeli > Doğru-Yanlış > Yazılı > Sözlü

Bir ölçme aracında bulunması gereken temel özelliklerden en önemli olan geçerliktir.

 

 

Geçerlik Türleri :

- Kapsam Geçerliği               - Ölçüt Geçerliği                  - Yapı Geçerliği                - Görünüş Geçerliği

                                             - Yordama Geçerliği

                                             - Uygunluk Geçerliği

           

Soruların kolay olması geçerliği düşürür.

 

Ölçüt geçerliği ; geçerliği çalışan bir ölçme aracı ile geçerli olduğu kabul edilen başka bir ölçme aracının aynı bireylere uygulanarak elde edilen ölçümler arasındaki korelâsyondur.

Yordama geçerliği ; öğrencilerin sonraki öğrenim aşamalarındaki başarılarını belirlemeye çalışır.               yordayıcı puanlar eldedir. Ölçüt puanlar sonradan elde edilir.

         Fen lisesi giriş puanları ile Fen lisesindeki sınav puanları arasındaki ilişki.

Uygunluk geçerliği ; yordayıcı puan sonradan elde edilir.

                                 İlkokul başarı ortalaması ölçüt alındığında, Fen lisesi sınavlarında alınan puan yordayıcıdır.

Yapı geçerliği ; ölçülmesi planlanan teorik yapıya yüksek derece sahip olan bir grupla düşük derecede sahip olan başka bir gruba testi uygulayıp, testin bu grupları ayırıp ayırmadığına bakılır. Yapı geçerliğini kanıtlamada en geçerli yol uzman görüşü ya da faktör analizi yapmaktır.

 

Bir sorunun güçlük düzeyi    =   Doğru Cevap Verenler

                                                    Tüm Öğrenciler

 

Öğrencinin Özelliklerini Değerlendirme Yaklaşımları

1-      Psiko-metrik Yaklaşım : Standart testler kullanılır. Değerlendirme objektiftir. Sonuç ağırlıklıdır.

2-      İzlenimci Yaklaşım : Betimleme (üst düzey zihinsel becerilerin ölçümü )yapılır.

Rubrik puanlama (iyi-orta) kullanılır. Değerlendirme subjektiftir. Süreç ağırlıklıdır.

3-      Uzlaştırıcı (Eklektik - Tümel) Yaklaşım : Yıl boyunca üst düzey zihinsel becerileri (performansları) ve bunların puanlanmasında kullanılır.  ( portfolyo – Tümel değerlendirme )

 

 

Düzeltme Formülü  =    Doğru Cevap – Yanlış Cevap

                                                                     Seçenek Sayısı – 1

 

Madde İstatistikleri ( Analizler )                            Test İstatistikleri

Madde güçlük indeksi (p)                                         Aritmetik ortalama  (x)

Maddenin ayırıcılık gücü (r)                                      Ortanca (Medyan)

Madde varyansı (Sj2)                                                Mod (Tepe değer)

Madde standart sapması ( Sj)                                               Standart kayma

                                                                                  Varyans

 

Maddenin Güçlük İndeksi : Maddenin kolaylığını ya da zorluğunu gösterir. 0.00 ile 1.00 arasında değişir.

                                            0.00’a yaklaşıldıkça zor, 1.00’a yaklaşıldıkça madde kolaylaşır.

 

Güçlük İndeksi  =   Doğru cevaplayan üst grup  +  Doğru cevaplayan alt grup

                                                           Üst grup + Alt grup

 

Madde Ayırt Edicilik Gücü İndeksi : Maddenin sınavda ölçülecek davranışa sahip olma ve olmama durumunu    gösterir. -1.00 ile 1.00 arasında değişir.

                                                            0.40 ve üzeri ayırt edicilik gücü yüksek maddelerdir. (ideal olan 0.50)

                                                            0.20 ile 0.39 arası orta düzey (düzeltilip kullanılabilir.)

                                                            0.19 ile aşağı değerlerin ayırt ediciliği düşük ( testten çıkarılmalıdır.)

 

Ayırt Edicilik İndeksi  =   Doğru cevaplayan üst grup  -  Doğru cevaplayan alt grup

                                                                       Gruplardan birinin sayısı

 

Madde varyansı : Maddeyi doğru cevaplayanlarla yanlış cevaplayanların oranlarının çarpımına eşittir.

0.00 ile 1.00 arsındadır.

0.00 ise tüm öğrenciler o maddeyi doğru ya da yanlış cevaplamışlardır.

İyi bir testte ortalama 0.25 (civarı) olmalıdır.

 

Aritmetik Ortalama (x)   =    Öğrenci Puanlarının Toplamı

                                                           Öğrenci Sayısı

 

Testin Ortalama Güçlüğü  (p)  =     __Aritmetik Ortalama_____            p = 0.50’den küçükse test zor

                                                        Alınabilecek en yüksek puan            p = 0.50’den büyükse test kolay

 

Standart Sapma  : Ölçümlerin ortalamadan farklarının karelerinin ortalamasının kareköküdür.

 

Aritmetik ortalama ile standart sapmanın arası büyürse heterojen yapı oluşur ve başarı düşer.

Aritmetik ortalama ile standart sapmanın arası küçülürse homojen yapı oluşur ve başarı artar.

 

Standart Sapma Hesaplanırken ;

1-      Puanların aritmetik ortalaması bulunur.

2-      Her bir puanın aritmetik ortalamadan farkı bulunur ve farkların kareleri alınır.

3-      Bulunan farkların kareleri toplanır.

4-      Farkların kareleri toplamı öğrenci sayısına bölünür ve ölçümlerin varyansı (değişkenliği) bulunur.

 

Bağıl Değişkenlik

Karşılaştırılan iki testten hangisinin puanlarının daha fazla değişkenlik gösterdiğini ifade eder.

 

Bağıl Değişkenlik Katsayısı  =          _Standart Sapma_  x 100

                                                           Testin Ortalaması

 

Türkçe dersindeki ortalama = 18       Standart sapma = 5,4             Bağıl değişkenlik = 30

Matematik dersindeki ortalama = 36  Standart sapma = 7,2                        Bağıl değişkenlik = 20

 

Not : Türkçe dersindeki puanlar matematik dersindeki puanlara oranla daha fazla değişkenlik gösterir.

 

Merkezi Eğilim (vasat) Ölçüleri

Aritmetik ortalama : Öğrencilerin aldığı puanların toplanıp öğrenci sayısına bölünmesi ile bulunur.

Ağırlıklı ortalama : Her bir dersin notu haftalık ders saati ile çarpılarak bu çarpımların sonuçları toplanarak ders saati toplamına bölünmesi ile bulunur.

Ortanca (Medyan) : Puanlar küçükten büyüğü doğru sıralandığında ortada kalan puandır ve ölçüm sonuçlarını iki eşit gruba böler.

Mod (Tepe değer) : En çok tekrar eden not.

 

Merkezi Değişim (dağılım-yığılım) Ölçüleri

Ranj : En yüksek not ile en düşük not arasındaki fark.

Standart Sapma (kayma) : Grupların homojenliğini veya puanların aritmetik ortalamadan farklılığını betimleyen bir istatistiktir.

 

Ortalama öğrenme düzeyini ya da grubun başarı düzeyini aritmetik ortalamaya bakarak söyleriz.

Grup başarısını, grup homojenliğini, farklılaşmayı, öğrencilerin öğrenme düzeyini belirlemek için standart sapmaya bakarız. Standart sapmalar eşitse aritmetik ortalamaya bakılır.

 

Çarpıklık

1- Simetriklik :   Aritmetik ortalama (X) =  Ortanca  =  Mod    (Kayışıklık sıfır)

                       

 

2- Sağa çarpıklık (pozitif kayışlı) :           Mod < Ort  < X   (Test zor, başarı düşük)

                       

3- Sola çarpıklık (negatif kayışlı) :              X < Ort < Mod  (Test kolay, başarı yüksek)

                         

 

Ham Puanların Standart Puanlara Dönüştürülmesi

 

Z – Puanı  =  Alınan Puan - X                      T – Puanı  =  50 + ( Z x 10 )

                 Standart sapma

 

Öğretmenin öğrenme eksikliklerini belirlemede kullanacağı temel kriter “Ünite”dir.

Mutlak başarı sorularında aritmetik ortalamaya bakılır.

 

Öğrencilerin öğrenme düzeyini belirlemek için “başarı” testi yapılır.